Bir mikrobilgisayarda, mikroişlemcinin, girdi/çıktı sinyallerini çevre birimlerine aktaran elektronik devrelerin, ve bellek çiplerinin bulunduğu karta, anakart denir. Anakartın üzerinde standart iğne bağlaçları olan taşıyıcılar bulunur. Daha sonra mikroişlemciler ve bellek çipleri bu taşıyıcıların üzerine yerleştirilir. Anakart bilgisayarın birbirinden ayırt edilmelerinde temel unsurlardan biridir. Bu kartın üzerine sonradan birçok kart eklenebilir. Bu tip mimariye sahip bilgisayarların mimarilerine açık mimariler denir. Açık olmayan mimariler de ise bilgisayar imalat esnasında hangi ünitelerde donatılmış ise, onlarla yetinmek zorunda kalırız. Bugün bazı cep bilgisayarları dışında kullandığımız tüm mikrobilgisayarlar açık mimarilere sahiptir.
Aslına bakarsanız anakartlar, hareket eden ya da çalıştığını hissettiren pek bir parçaya sahip olmadığı için, kullanıcılar açısından yalnızca sistemlerinin temelini oluşturan ve anlaşılması, ayarlanması zor bir parça olarak görülür. Bilgisayar dünyasında pek çok fark edilmeyen yanlışta olduğu gibi anakart seçiminde de hatalar yapılıyor. Arkadaş veya çevrenin “bu iyi bir kart”, “en hızlısı bu...”, gibi duyumlarla anakart alınıyor. Oysa anakart alınıp satılmasında pek çok kıstas olduğu gibi performans ve öngörüler, anakart seçiminde kullanılacak olan en son kıstaslar olmalıdır.

Üzerinde binlerce küçük bakır yol bulunan bu dünya, pek çok detaylı işin yerine getirilmesinden sorumludur. Üzerinde bir saniye içinde milyarlarca elektrik sinyali bir yerden bir yere taşınır ve son derece karmaşık işler, son derece basit mekanizmaların defalarca çalıştırılmasıyla elde edilir.
Temelde anakartlar, bir çok çipten ve ASIC ‘ten (Application Spcific İntegradet Curcuit-Belli Bir İşlem İçin Özelleştirilmiş İşlemci) oluşur. Anakart üzerinde her sinyal gidip gelişinde bu ASIC ‘ler görev alır ve hafıza adreslerinden genişleme yuvalarının çalışma prensiplerine kadar pek çok şeyi düzenlerler. Fakat her farklı işlem için özelleştirilmiş olan bu işlemciler daha sonra birleştirilmiş ve birkaç adet temel işlemciye dönüşmüştür. İşte bu tarihten itibaren de birbirine sıkı sıkıya bağlı bu işlemci ailelerine “çipset” denmekte. Değişik çipsetlerle birlikte, kullanılabileceğimiz işlemci tipi, hafıza ve pek çok çevre birimi de değişebilir. Örneğin son zamanlarda üretilen BX tabanlı anakartlar artık Celeron işlemcilere destek vermiyor. Bir çevirici ile birlikte bile Celeron işlemcileri bu anakartlar da kullanamıyorsunuz.

Çoğu zaman bir bilgisayar satın alırken işlemciler, RAM miktarı ve sabit disk kapasitesi göz önünde bulundurulur.  Oysa iş, kritik uygulamalarda anakartınızda önemli bir rol oynar. Örneğin küçük yerel ağ server’ları yada iş istasyonu olarak kullanılacak olan her tür sistemde, anakart kalitesi ve performansı size çok şey kazandırabileceği gibi bir son kullanıcı için ileriye dönük olan anakartları seçmekte oldukça önemlidir. Bir çok anakart özelliği zamanla önem kazanır.
Her anakart düşünüldüğü kadar iyi olmadığı gibi kimi görev kritik uygulamalarda oldukça önemli bir rol oynamaktadır. Performans, kullanışlılık, güvenirlilik ve uyum, anakart alırken göz önünde bulundurulması gereken önemli kıstaslardır.

BİR ANAKARTIN BİLEŞENLERİ
Bilgisayarınızın temelini oluşturan anakartlar bir çok çipten ve ASIC’ ten (application specific integrated circuit- uygulamaya özel işlemci) oluşan bir yapıya sahiptir. Anakartlar, işlemciler hafızanıza erişirken, genişletme yuvalarınızdaki kartlardan bilgileri taşıyan veri yollarını yönetirken ve donanımınızın kullanılabilmesi için gerekli adresleri ayarlarken büyük roller oynar. Bu sebeple anakartınızın her bileşeni önemli ve sağlıklı bir sistem için kritiktir. İşlemcilerinizin verileri aldığı yolları kontrol eden ve işlemcinizin bir anlamda efendisi olan kısım anakartınızın üzerindeki çipsettir. Bu çipsetler kullanabileceğiniz işlemci hızını ve anakartınızın performansını belirler. Güncel çipsetler olan BX, LX, EX ve SuperSoket7 tipi anakartların çipsetleri farklı işlemcilere destek verir. Bu kurala aykırı anakartlar var olmakla beraber, sisteminizin sağlıklı çalışması için muhakkak birbiriyle uyumlu işlemci ve çipsetini kullanmalısınız.

Anakartlardaki tüm transfer işlerini ve disk yönetimlerini kontrol eden çipsetlerin, yazılımınız tarafından etkin bir şekilde kullanılabilmesi için gerekli olan şey, o çipsete ait olan güncel sürücülerin birlikte verilmiş olmasıdır. Bu yazılımlar öncelikle  günümüz çipsetlerinde iki grupta yoğunlaşıyor. Birincisi veri yollarının problemsiz ve etkin bir şekilde çalışmasını sağlayan sürücü yazılımları, diğer grup ise çipsetlerinin disk erişimi sırasında kullanacağı sürücü yazılımlarından oluşur. İşletim sisteminiz her halükarda temel bir çipset sürücüsünü anakartınız için kullanacak olsa  bile, anakart üreticinizin size sağlayacağı sürücüler çok daha verimli ve güvenli çalışır. Anakart kutunuzun içinden çıkacak bir disket grubu yada bir CD ile size gelecek olan bu sürücüler kimi zaman, distribütör firmaların stoklarında çok uzun zaman beklemiş olan anakartlar sebebiyle güncelliğini yitirmiş olabilir. Bu sebepten dolayı anakart üreticinizin Internet üzerindeki ve distribütör firmanızın size vereceği destek son derece önemlidir. Yapabileceğiniz diğer bir güncelleme ise  BIOS `u güncellemesidir. Sisteminizin donanımlarını kullanır hale getiren ve onların  işletim sistemi tarafından hatasız olarak kullanılmasını sağlayan BIOS yazılımı anakartınızın üzerindeki bir tür kalıcı hafızada bulunur.

Şu ana kadar bilgisayarınızın içinde kart, sabit disk floppy disket gibi  parçaları değiştirmemiş iseniz, işe Anakart ile başlamak doğru bir tercih olmayabilir. Anakart değiştirmek, dikkat ve hassas çalışmayı gerektirir; bunu yaparken kişinin sakin olması gerekir. Oysa ilk kez bilgisayarının iç organları ile karşı karşıya kalan ve nereden gelip nereye gittiğini bilmediği telleri, kabloları tek tek sökmeye başlayan kişinin sakin olması oldukça zordur.
Fakat bir kez bilgisayarınızın içinde çalışmaya, parçalarını söküp yeniden takmaya “alışırsanız,” bunun  bir herhangi bir hobi projesinden farklı olmadığını fark ederseniz, ve en önemlisi dikkatinizi dağıtmadığınız zaman 25-30 parçalık bir aygıtı dağıtır ve birleştirirken  hata yapmanızın kolay olmadığını görürseniz, işin gerektirdiği rahatlığa kavuşmuş olursunuz. Gerisi ise, 25-30 şeyi söküp, yeniden takmaktan ibarettir.
Unutmayın, bir televizyon alıcısının içinde 12 binden fazla parça vardır; ve hepsi sökülüp, takılır!

 ANAKARTI DEĞİŞTİRMEDEN ÖNCE
Anakartı yenilemek, mevcut hafıza çiplerini ve güç birimini çöpe atmak anlamına gelebilir; Anakartla birlikte CPU’ yu da yenilemek zorunda kalabilirsiniz. Bu konularda karar vermeden önce, bilgisayarınızın kasasına ne tür Anakart ve güç birimi sığabileceğini belirlemelisiniz.

SRAM: Static Random Acces Memory olarak adlandırılır.  Bu RAM modülünde her bit için iki transistor kullanılır.  Burada devreye akım sağladığı müddetçe bilgiler kaybolmaz.  İki transistorun kullanılmasının sebebi ise ikinci transistorun birinci transistorun çıkışını kontrol etmesidir.  SRAM’ ler 20 nanosaniyelik bir hıza sahiptir.  Pipelined Burst SRAM olarak adlandırılan yeni türler ise 4.5 – 8 nanosaniyelik hızlara sahip olmaları ile birlikte 133 Mhz bir frekans hızında çalıştırılıyor.  SRAM’ de 3-1-1-1 zamanlaması kullanılır.  Yani bellekten herhangi bir adrese ulaşmak için geçen zaman 3 olarak gösteriliyor.  Adrese ulaştığında adres için de bilgilere ulaşmak için ayrı bir zaman gerekiyor o da 1 olarak gösterilir.  66 Mhz’ lik sistemlerde 3-2-2-2 zamanlaması tercih edilir.  Neticede SRAM hızlı ve pahalı olmasından dolayı genellikle cache bellek olarak kullanılır.

DRAM: Dynamic RAM her bir bit için tek bir transistor kullanır.  SRAM’ a göre daha ucuzdur.  Bunun nedeni daha az sayıda transistor ile çalışma ve karmaşık bir yapı içermemesidir.  Bu bellek modülünde çok basit bir teknik kullanılır.  Transistordan akım geçtiğinde bilgi 1 değerini alır.  Tersi  bir durumda ise bilgi 0 değerini alır.  Yalnız bu süre çok kısa olduğu için transistorun sürekli olarak tazelenmesi gerekiyor.  SRAM’ e göre kıyaslandığında DRAM yavaş kalıyor.  DRAM’ ler genellikle bellek chip’ lerinde kullanılır.  Üzerindeki numaralarla bu ürünlerin hızlarını belirliyor.  Burada sayının küçük olması belleğin hızlı olması anlamına geliyor.  Yalnız dikkat dilmesi gereken bir konu ise aynı sistemde kullanılacak bellek chip’ lerinin aynı hızlara sahip olması.  Aksi taktirde sistemde ciddi performans kayıpları meydana gelir.

Ram Modüllerin Çalışma Mantığı:

İşlemciler işlemlerini bellekler aracılığı ile gerçekleştirirler.  Burada belleğin görevini bir not defteri olarak düşünebiliriz.  Yani yapılacak işler ilk önce belleğe aktarılır.  Sonraki iş ise bilgileri saklamak amacı ile sabit diske kayıt etmek.  Bilgisayar kapatıldığında bellekteki bilgilerde otomatik olarak silinecektir.  Sabitdiske aktarılan bilgiler bilgisayar kapatıldığında bile bilgi kaybolmayacaktır.  Buna karşın sistem, bellekteki bilgilere sabitdiske göre daha hızlı erişebilir.

BIOS adı “Basic Input / Output System” ( Temel Giriş / çıkış Sistemi) kelimelerinin baş harflerinin birleşmesiyle meydana gelmiştir. ROM adını verdiğimiz “Read Only Memory” (Sadece Okunabilir Bellek) bir çip içine depolanmıştır.En son çıkan anakartların çoğu şimdilerde kullanıcılar tarafından kolayca güncellenebilen Flash BIOS olarak da bilinen EEPROM “Electrically Erasable Programmable Read-Only Memory” ( Elektrikle Silinebilir Programlanabilir Sadece Okunabilir Hafıza) kullanmaktadır. (Daha önceki BIOS ların çipleri güncellenebilmek için anakarttan fiziksel olarak çıkartılır ve daha yenisi ile değiştirilirdi) Bilgisayarı ilk açtığımızda çalıştırılan ilk program BIOS dur.İlk olarak bilgisayarın donanımını tarar ve test eder (Bu işlem Power On Self Test veya POST olarak adlandırılır ) Daha sonra BIOS işletim sistemini yükler. BIOS içindeki bilgiler bazı zamanlar CMOS diye de adlandırılan SETUP programı ile değiştirilebilir.Run Time Service olarak adlandırılan aynı zamanda BIOS ‘un bir fonksiyonu olan komut kümesi bilgisayarın donanımını kontrol etme işleminde işletim sistemine ve uygulama programlarına yardım eder.  BIOS ,bilgisayarın donanımı hakkında tüm bilgiye sahip olur ve bu donanımların birbirleri ile haberleşmeleri işlemini BIOS üstlenir.Örneğin ses kartı, modem gibi parçaları üzerinde barındıran bir anakart aldığınızda, anakartınızın üzerine takılı olan aygıtların listesini işletim sisteminize BIOS verir. Anakart üzerinden desteklenen bir donanımı iptal ettiğimizde ise (örneğin, BIOS'dan anakartın ses özelliğini iptal ettik) işletim sisteminiz bu aygıtı artık görmeyecektir. Diğer taraftan, BIOS bir yazılım olduğundan, anakartın dengeli + performanslı çalışması için kullanıcılara ayar yapma olanağı sunuyor.
Bu paragraftan çıkartacağımız sonucu ise şöyle özetlersek daha kalıcı olabilir: "BIOS, anakartınızın özelliklerini ve üzerine takılı olan donanımların çalışması için gereken parametreleri, kullandığınız işletim sistemine aktaran, minik bir işletim sistemidir." çeşitli BIOS üreten firmalar vardır.Bunlar: AWARD, AMI ve Phoenix BIOS. Phoenix BIOS ile AWARD BIOS birleşerek, bazı anakartlarda ikisinin ortak ürünü olan BIOS'lardan kullanılmaya başlandı.

 

Güç Düğmesine bastıktan hemen sonra, BIOS devreye giriyor ve POST (Power On Self Test)denen kısa bir analiz-test yapıyor. Bu analiz ile birlikte, üzerine takılı olan PnP (Tak ve çalıştır) aygıtları tanımaya olanak sağlıyor. Bir aksilik olduğunda bunu size yazılı mesaj olarak ya da ses ile bildiriyor. Tahmin edeceğiniz üzere, BIOS, -diğer anlamda- PC'nin boot etmesi için gereken bir sistemdir.

2 - BIOS GÜNCELLEME NEDİR ?

  Tıpkı işletim sistemlerinde olduğu gibi BIOS'lar da hata içerebilir. Eğer anakartınız bir donanım ile çalışmayı reddediyorsa, veya uyumsuzluk yapıyorsa, bu sorunları ve(ya) hataları BIOS güncellemeleri ile gidermek mümkün. Kısacası BIOS güncellemesi, anakartınızın üreticisinin çıkardığı daha yeni BIOS sürümünü, kullandığınız BIOS ile değiştirmektir. Ortada bir sorun yokken BIOS Güncellemek pek mantıklı değil. Ama yeni özellikler gelmiştir, kritik sorunlar giderilmiştir, o zaman BIOS’u güncelleriz. BIOS güncelleme sadece sorunları gidermek için yapılan bir işlem değil.. örneğin yeni bir işlemci çıktı, anakartımız teorik olarak bu işlemciyi destekliyor. Ama işlemciyi taktığımızda, işlemcinin yanlış algılandığını görüyoruz. Bu durumda BIOS ‘u güncelleriz ve yeni işlemcimizin tam olarak algılandığını görürüz. Bu güncelleme işini, BIOS yazılımının türüne göre veya anakart üreticisine göre farklı farklı yazılımlar ile yapabilmemiz mümkün. örneğin, AWARD BIOS kullanan bir kişi, BIOS güncelleme yaparken AWDFLASH programını kullanır. Anakart üreticine göre de değişir demiştik. Asus anakartlar AWARD BIOS kullanmasına rağmen, AFLASH adında kendilerine has bir program kullanırlar.

Alıntıdır. 

İlk IBM uyumlu PC dizayn edildiginde bir is makinesi olarak dizayn edilmisti. Dolayisiyla içerisinde bir ses isleme mimarisi bulunmuyordu. Ve bilgisayarlar uzun süre ses olarak sadece uyari mesajlarini üretebildi. Macintosh beep ve klik seslerinden daha gerçekçi sesler üretebilen eklentilerini üretti, ama PC'ler hala entegre ses sistemlerine sahip degildi. Bu yüzden hala sonradan eklenen ses kartlari kullaniliyor...

Sesin Anatomisi
Iki veya daha fazla nesne etkilestiginde, enerjisi sürekli degisen bir dalga yayar. Bu dalga etrafinda hava basinci yaratir. Ve beyin bunu ses olarak algilar.
Ses bir mikrofondan kaydedildiginde, mikrofonun diyaframina uyguladigi basinç, o anki degisimlerine bagli olarak analog bir elektrik akimina dönüsür. Böylece ses dalgasi kaydedilmis olur.

Ses Kartinin Yapisi
Modern bir ses karti içerisinde sesi kaydedecek ve olusturacak birimler içerir. Ses olusturmada iki temel yol vardir:

•         FM synthesiser ile
•         Dijitallestirilmis ya da örneklenmis ses ile

Ses karti içerisinde 16 bitlik (ses kartina bagli) Dijital-Analog (DAC) ve Analog-Dijital (ADC) dönüstürücüleri ve bir programlanabilir örnek zamanlayici vardir. Bilgisayar bilgiyi dönüstürücülerden okur veya dönüstürücülere gönderir. Örnek zamanlayici da dönüstürücülerin PC tarafindan kontrolünü saglar. Bu sesin örnekleme frekansini belirler.
Çogu ses karti bir veya daha fazla direk bellek erisimi (DMA) kanali kullanarak ses donanimindan yazar ve ondan okur. DMA tabanli ses kartlari çalma ve kaydetme islemi için kanallari kullanirlar. Eger kart Full-Duplex ise çalma ve kaydetme için ayri birer kanal vardir. Eger Half-Duplex ise ayni kanali paylasirlar. Bu yüzden kayit yapilirken bir seyler çalinmasi mümkün degildir.

Frekans Modülatör. (FM)
1970'lerde Stanford Üniversitesinden Dr. John Chowning ses kartlarinda kullanilan ilk frekans modülasyon teknolojisini gelistirdi. FM synthesiser'lar tasiyici denen bir sinüs dalgasi olusturur ve onu modülatör denen ikinci bir dalga ile birlestirir. Iki dalganin da frekansi esitlendiginde ortaya kompleks bir dalga çikar. Tasiyici ve modülatör dalganin degisimleri ile enstrüman sesleri olusturulabilir.

WaveTable
WaveTable sesi yaratmak için tasiyici ya da modülatör kullanmaz, gerçek enstrüman ses örneklerini kullanir. Bu örnekler enstrümanin olusturdugu ses dalgasinin dijital canlandirmasidir. ISA tabanli ses kartlari üzerindeki ROM'da bunu tasirlar, daha yeni PCI ses kartlari ise bilgisayarin kendi RAM'ini kullanir. Bilgisayar açildiginda sürücü tarafindan örnekler RAM'e yüklenirler. Böylece örnekler yenilenebilir.

Örnekleme ve Kayit
Ses karti analog bir sesi kaydettiginde, ses dalgasi dijital bilgiye çevrilip kaydedilir. Kaydedileni duymak için ses karti dijital bilgiyi alip analoga çevirir ve çikisa verir.
Analogu dijitale çevirme islemine örnekleme denir. Ses dalgasi belli araliklarla parçalara bölünür. Ve analog degeri dijital degere çevirir. Ses ne kadar fazla parçaya bölünürse yani bölünme frekansi arttirilirsa ses daha gerçekçi hale gelir.
CD'de örnekler 16 bitlik dinamik siralarda 44.1 kHz örnekleme frekansi ile saklanirlar. Bu saniyede 44100 parçalik ve genligi 16 bitlik bir sayi olan dalgadir.
Çogu ses karti sesi 16 bitlik çözünürlükte 44.1 veya 48 kHz'de örnekler. Daha düsük degerlere de inebilir. Iyi bir ses karti düsük seviyeli parazit ve Dijital-Analog Analog-Dijital dönüstürücüleri ile dikkat çeker.

Alıntıdır.